Effectief luisteren

Effectief luisteren.

Horen wat de ander zegt is een kunst.

Goed luisteren is essentieel om effectief te coachen. Dit is moeilijker dan het lijkt. Vergis je niet, het zijn niet alleen beginnende coaches die hier moeite mee hebben. Ook ervaren coaches kunnen luisteren verwarren met daadwerkelijk horen. Hoe komt dat eigenlijk?

Waarom we luisteren maar niet horen

Je cliënt vertelt veel. Zoveel, dat het soms lastig is om te horen waar het eigenlijk over gaat.

Hiervoor zijn verschillende redenen:

• Je denkt je cliënt te begrijpen en luistert onbewust alleen nog naar datgene wat jouw (vooringenomen) oordeel ondersteunt.

• Je raakt verstrikt in je eigen interne dialoog waardoor je belangrijke aanwijzingen mist.

• Je weet niet waar je allemaal naar kunt luisteren.

De voorwaarden voor effectief luisteren

Goed luisteren is niet eenvoudig. Het vergt naast techniek ook een grote mate van zelfkennis enpersoonlijk leiderschap. Gelukkig is het wel gewoon te leren.

Hieronder lees je welke voorwaarden er zijn:

1. Weet het verschil tussen inhoud en structuur en leg bij het luisteren de nadruk vooral op de structuur. Een metafoor kan duidelijk maken wat ik hiermee bedoel.

Je kunt het verhaal van je cliënt vergelijken met een pan met soep. Deze soep smaakt niet zo lekker en je cliënt komt bij jou om er een betere, gezondere, meer voedzame soep van te maken.

Om dit te kunnen moet jij luisteren naar de ingrediënten en de bereidingswijze die je cliënt gebruikt. Alleen als je die weet kun je effectief de soep verbeteren. Deze ingrediënten en bereidingswijze is de structuur.

De verleiding is groot om samen met je cliënt onder te duiken in de soep en in detail de smaak, textuur, substantie te proeven en ervaren. Dat is de inhoud van het verhaal. Als je teveel “intuned” op in de inhoud zie je de structuur over het hoofd en mis je de strategie van je cliënt; hoe hij de soep heeft gemaakt. Teveel inzoomen op de inhoud staat effectief luisteren in de weg. Essentieel is dan ook te luisteren op strategie/structuur niveau en je cliënt zich bezig te laten houden met de inhoud. Om dit te kunnen moet je weten welke aspecten horen bij de structuur/ strategie.

2. Aspecten van structuur of strategie:

Op primair niveau:

– zintuiglijke voorkeuren.

Mensen krijgen grip op de realiteit via hun zintuigen. Maar niet iedereen gebruikt hiervoor altijd dezelfde zintuigen. De praktijk wijst uit dat hier verschil in zit. Sommigen mensen hebben een voorkeur voor voelen, anderen voor kijken, anderen voor horen. Het taalgebruik verraad de zintuiglijke voorkeur. Je kunt hier dus naar luisteren. En als je het gehoord hebt kan je je voordeel ermee doen door het te gebruiken om je rapport met je cliënt te verdiepen.

Een voorbeeld uit mijn eigen leven maakt duidelijk wat ik hiermee precies bedoel:

Ik ben een echt “gevoelsmens”: ik filter wat ik meemaak door mijn gevoel. Dit is zo natuurlijk voor mij dat ik ook “gevoelvragen” stel aan mijn man, terwijl hij een andere voorkeur heeft. Als ik vragen stel over hoe hij zich ergens over voelt krijg ik dan ook zelden een antwoord. Volgens mij is dit wel herkenbaar voor veel vrouwen die een man thuis hebben :-)

Op meta niveau¹:

• de staat waarin je cliënt zich bevindt

iemands staat is de een optelsom van gedachten, emoties en lichamelijk gevoel

• conclusies die worden getrokken.

Ik ben een keer bedrogen dus ik ben niet goed en leuk genoeg

• betekenissen die worden gegeven.

Niet terugbellen betekent geen respect voor mij

• focus: belichting van een situatie: wat staat op de voorgrond en wat op de achtergrond?

Op een feestje valt het me vooral op wie er allemaal niet met mij praat (terwijl er wel degelijk mensen met je gepraat hebben)

• associaties: associaties die de gemaakte conclusies bewijzen

Alle verhalen van vriendinnen, kennissen en familieleden erbij halen die ook bedrogen zijn.

• belang: wat vind je cliënt belangrijk?

Respect, leuk gevonden worden bijvoorbeeld.

• intentie: wat wil hij bereiken voor zichzelf?

Door ruzie te maken ervoor willen zorgen dat je gehoord wordt.

• aannames; vooronderstellingen die niet gefundeerd zijn op feiten.

Er vanuit gaan dat de ander boos zal worden als je zegt wat je vindt en hierdoor niets zeggen.

• Overtuigingen: gedachten die je hebt bevestigd (ze zijn echt waar!)

Alle mannen zijn ontrouw.

In mijn volgende artikel zal ik ingaan op de rol van zelfkennis en persoonlijk leiderschap bij effectief luisteren. Hierin kan je lezen hoe je eigen gedachten en gevoelens goed luisteren in de weg kunnen staan en, nog belangrijker, hoe je dit kunt voorkomen.

Tot die tijd vind ik het leuk om van jou te horen wat jouw ervaringen hiermee zijn. Wat maakt dat jij goed kan luisteren? Wat is volgens jou essentieel? Wat zijn jouw tips? Maar ook: wanneer lukt het je niet en wat is er de oorzaak van?

Deel je ervaringen en inspireer elkaar! Schrijf je reacties onderaan het blog. Graag hoor ik van jullie.

Hartelijke groet,

Kirsten