De psychologie van coaching
Kirsten
13 januari 2012 

De psychologie van coaching

De psychologie van coaching

Helderheid over theoretische grondslag belangrijk voor professionalisering van het vak Psychologie is een belangrijk element binnen coaching. Dat is geen nieuws. Maar welke psychologie? Niet alle psychologie is namelijk hetzelfde. Er zijn veel soorten, stromingen en onderzoeksgebieden binnen de psychologie. Al deze scholen opereren vanuit hun eigen aannames en overtuigingen over de menselijke natuur, verandering, groei, leren, ziekte, gezondheid etc.

Wat is het verschil tussen coaching & therapie?

Oorspronkelijk hield psychologie zich voornamelijk bezig met psychopathologie en de verschillende manieren waarop het mis kan gaan in ons koppie. Therapie maakt gebruik van deze psychologie, om mensen in de praktijk te ondersteunen bij het helen van verdriet en emotionele pijn. In de loop van tijd zijn er ontzettend veel therapeutische technieken ontwikkeld die mensen op weg hebben geholpen bij hun heelwording. Coaches maken dankbaar gebruik van deze technieken in hun coachpraktijk en noemen wat zij doen geen therapie maar coaching. Maar als ze gebruik maken van dezelfde technieken, wat is dan het verschil?

Verleden, heden, toekomst

Als je dit aan coaches vraagt krijg je meestal een antwoord dat betrekking heeft op het concept tijd: coaching houdt zich bezig met het heden en de toekomst, therapie met het heden en het verleden. Er zijn ook coaches die minder duidelijk zijn en benoemen dat de grens tussen coaching en therapie vaag is. De term 'coaching' wordt zelfs inwisselbaar gebruikt met 'therapie' omdat het minder schaamte oproept om te zeggen dat je een coach hebt, dan een therapeut. Wat is hier aan de hand? In mijn optiek zijn dit allemaal symptomen van een diepliggende verwarring omtrent de theoretische grondslag van coaching en therapie.

Een eigen theoretische grondslag voor coaching

De typische coachklant is anders dan de therapieklant. Hij heeft andere behoeften, vragen en doelen. Het zou daarom helemaal niet vreemd zijn dat een coach andere technieken en daarbij horend, een andere theoretische grondslag, gebruikt dan een therapeut. Dit gebeurt in de praktijk onvoldoende. Ik denk dat hierover nadenken en hierover afspraken maken meerdere voordelen heeft:
  • het draagt bij aan de verdere professionalisering van het vak coach
  • het helpt coaches en therapeuten duidelijk te kunnen onderscheiden wie hun klanten zijn en wie niet
  • het helpt coaches bij de keuze van hun technieken

Wat is de psychologie van coaching?

Coaching is de technologie voor mensen die verandering omarmen en op zoek zijn naar manieren waarop ze het beste in zichzelf kunnen ontplooien. Coachklanten zijn meestal mensen die al goed functioneren maar op zoek zijn naar meer: meer succes, meer gezondheid, betere relaties, beter functioneren. De psychologie van coaching gaat dan ook niet over hoe mensen gekwetst kunnen worden en kapot gaan. In tegendeel. De psychologie van coaching gaat over mensen die gezond zijn, goed functioneren en in hun leven en werk een voorbeeld willen zijn voor anderen. Hierbij hoort de psychologie van Abraham Maslow en anderen. De stroming die in de jaren '50 van de vorige eeuw is ontstaan en die verschillende namen kent:
  • Humanistische Psychologie
  • Positieve Psychologie
  • Derde weg psychologie
  • Zelfactualisatie psychologie

Positieve psychologie: focus on the bright side of human nature

Abraham Maslow zorgde voor een ware paradigma verschuiving in de psychologie van zijn tijd. Hij ging als eerste psycholoog onderzoek doen naar uitzonderlijk gezonde, gelukkige en goed functionerende mensen. Hij was het die begon met modelleren: het in kaart brengen van de strategie van experts. Uit dit onderzoek volgde een geheel nieuw kijk op mensen. De veronderstelling dat mensen in oorsprong heel zijn en de sterke neiging hebben om hun eigenheid te ontplooien. Dit proces noemde hij zelfactualisatie. Abraham en zijn medestanders (Rogers, Assagioli, Frankl, May en anderen) verlegde met hun werk de focus van zieke naar gezonde mensen. Van pijn naar voldoening. Met deze focus opende zich ook een heel nieuw domein van mens zijn. Een domein dat tot die tijd niet onderzocht was.

Wat heeft een coach hieraan?

Zoals coaches en therapeuten als geen ander weten, vormt je focus/overtuiging/perceptie) je opinie. Zij zorgt ervoor dat bepaalde zaken worden belicht en andere naar de achtergrond verdwijnen. Je focus draagt dan ook in grote mate bij aan de beleving van je eigen werkelijkheid. Het is, met andere woorden, de bril die je opzet en daardoor jouw waarneming kleurt. De theoretische grondslag die je hanteert werkt (onbewust) als deze bril. Zij stuurt je focus en hierdoor je perceptie. Als coach wil je je richten op de heelheid, de potentie, de mogelijkheden en de kracht in je cliënt. Als je dan toch de therapeutische psychologie gebruikt ben je incongruent bezig. Bij coaching hoort het theoretisch kader dat heelheid en ontplooiing van je potentieel ondersteunt: dat van de positieve psychologie. Je hiervan bewust zijn zal je versterken in je aanpak. Je bent congruenter en daardoor krachtiger. Om het maar eens op z'n Amerikaans te verwoorden: your inner game and outer game are in tune.

Ja maar....

Nu hoor ik je denken:
  • “Ja maar hoe kom je hier eigenlijk bij?" Ik heb deze kennis opgedaan tijdens mijn opleiding in de VS bij Michal Hall, oprichter van the international society of Neuro-Semantics. Als je benieuwd bent geworden klik dan hier. Op zijn site kan je een schat aan interessante artikelen vinden over coaching, NLP etc.
  • "Ja maar therapieklanten willen zich ook ontplooien, coachklanten hebben ook last van pijn en verdriet en zo verder.” Hierin heb je gelijk. De grens, zoals ik die hierboven heb geschetst,is in de praktijk niet zo helder. Hoewel pijn en verdriet geen indicator is voor therapie (maar daarover later meer) zal je als coach soms wat therapeutisch werk moeten en willen verrichten. En als therapeut gebruik je coachtechnieken. Maar in de basis is er een duidelijk verschil tussen coaching en therapie en beide professionals zijn erbij gebaat als dit onderscheid duidelijk is.

Je reactie stel ik op prijs

Heel graag ontvang ik jouw reactie op dit artikel. Dat kan via twitter, of een reactie op mijn site. Hartelijke groet, Kirsten  
Over de schrijver
Kirsten
Femke Stuut
Door

Femke Stuut

op 14 Jan 2012

Hi Kirsten, Wat goed om te lezen dat je de richting van meesterschap voor coaches hebt gekozen -- ik denk dat we dat absoluut nodig hebben in ons vak. Je artikel inspireert en verheldert. Waarschijnlijk hebben therapeuten ook heel veel aan de mindset vanuit de nieuwe psychologie (in combinatie met de theoretische grondslag van waaruit ze nu al werken), omdat ze daardoor beter onderscheidt kunnen maken wat een client wel en niet aan kan. Het geeft een totaal nieuwe kijk op wat we van mensen kunnen verwachten en wat mogelijk is. In organisaties zie je dat verschil ook goed, waarbij management vanuit de traditionele psychologie niet het beste uit medewerkers haalt simpelweg omdat het niet motiveert -- het gaat te weinig uit van intrinsieke motivatie. Daarbij had ik persoonlijk nog wat meer willen lezen over "ego-kracht", omdat daar het verschil tussen therapie en coaching ligt. Misschien iets voor je volgende artikel/blog? Ik hoop dat veel coaches en aspirant coaches jou gaan vinden, je hebt ontzettend veel te bieden op dit gebied en ik kijk ernaar uit je pad naar succes te volgen! Lieve groet, Femke

Rob Behr
Door

Rob Behr

op 18 Jan 2012

Hoi Kirsten, Wat fijn om het zo weer even helder te zien. Bedankt voor je uiteenzetting. Ik ben zelf zoals je weet ook coach en therapeut en inderdaad is er verschil tussen mensen die voor coaching komen en voor therapie. Het is volgens mij ook een vaak een kwestie van ontwikkeling. Sommige mensen beginnen met therapie en als het goed met ze gaat willen ze meer. Dan kom je op het gebied van zelf actualisatie. Ik kijk uit naar je volgende stuk. Succes en groeten, Rob Behr

Ellen Hehakaya Holslag
Door

Ellen Hehakaya Holslag

op 20 Jan 2012

Hoi Kirsten, Altijd leerzaam en leuk om een stuk van jou te lezen of een training/supervisie bij je te volgen. Je hebt duidelijk veel kennis in huis en een prettige manier van les geven waardoor het makkelijk is dingen van je aan te nemen en te leren. Ik blijf je volgen... Tot een volgende keer, Ellen

Ronny Sudiono
Door

Ronny Sudiono

op 26 Jan 2012

De begrenzing tussen coach en therapeut middels tijd klopt niet. Er zijn bijvoorbeeld 2 manieren om naar tijd te kijken: fysiek en psychologisch. Fysiek zou dus zeggen dat coaches alleen met nu en toekomst bezig zijn (eigenlijk alleen met nu), en therapeut met verleden? Hoe zit het dan met de pijn en verdriet die ik als client nu ervaar en waar de therapeut dan aan moet sleutelen? Psychologisch zou dus zeggen dat coaches niet met ingesleten patronen moet gaan werken omdat ze in het verleden liggen of gemaakt zijn? Hoe moet dat, want alles wat we nu hebben is ontwikkeld uit alles wat we in het verleden hebben, in positieve maar ook in negatieve zin. Psychologisch zou ieder mens de tijd moeten doden, wat dus alleen weggelegd is voor de echte verlichte mensen, maar het werken eraan middels coaching is de meest realistische wat een niet-verlichte mens kan doen. Tijd is een zeer moeilijk begrip dat heel veel verwarring brengt bij mensen. Tijd is ook een geliefd onderwerp bij wetenschappers, physici, religieuze mensen, filosofen, spirituele mensen, kunstenaars. Ze hebben het allemaal over andere tijden. Maar bij gebrek van verschillende tijd-termen gebruiken ze allemaal de dagelijkse taal, en dan gaat het mis, er ontstaat verwarring en miscommunicatie. Heidegger is bijvoorbeeld een filosoof die zijn tijd probeert te schrijven middels uitgebreide beschrijvingen, en hij gaf ze ook bepaalde "vreemde" namen, maar wel gearticuleerd in de dagelijkse omgangstaal. Er ontstond dan een dik boek.

Kirsten
Door

Kirsten

op 26 Jan 2012

Hoi Ronny, bedankt voor je reactie. Je beschrijft een terecht punt: het onderscheid tussen verleden en heden is kunstmatig. Wat is beoogde duidelijk te maken is het subtiele verschil in benaderingswijze van de coach en therapeut, als het gaat om tijd. Ik bedoel het volgende: In zijn algemeenheid kan je zeggen dat therapeuten zich richten op het moment wanneer de pijn is ontstaan. Ze gaan dus met je kijken naar vroeger om te ervaren wat er is gebeurt dat voor de pijn en het verdriet in het hier en nu zorgt. In tegenstelling kijkt de coach naar hoe je in het hier en nu denkt over, betekenis geeft aan en gelooft over wat er in het verleden is gebeurt. Met andere woorden: niet wat je is overkomen is de oorzaak van het probleem, maar welke betekenis je er aan geeft. Dat is een wezenlijk andere kijk op problematiek. Een kijk die de verantwoordelijkheid van de cliënt volledig aanspreekt. Tevens een benadering die niet goed werkt als iemand nog onvoldoende 'in zijn kracht staat' (om maar een cliché te gebruiken). In dat geval is therapie dan ook geschikter. Een extreem voorbeeld van de kracht van betekenis geven is de man zonder armen en benen, Nick Vujicic. Maar ook de Zwitserse psychiater Victor Frankl. Hij overleefde het verblijf in een concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog en schreef daarna het boek Man's Search for Meaning, waarin hij de kritische rol van betekenis geven beschrijft. Hartelijke groet, Kirsten

Reactie plaatsen